Doğru belge, doğru vergi avantajı demektir. Uluslararası ticaret yapan firmalar için gümrük prosedürleri ve belgeler büyük önem taşır.
Özellikle Avrupa ülkelerine yapılan ihracat ve ithalat işlemlerinde ATR ve EUR.1 belgeleri sıkça karşılaşılan, ancak çoğu zaman karıştırılan iki önemli evraktır. Bu yazıda ATR ve EUR.1 belgelerinin ne olduğunu, benzerliklerini ve farklarını sade bir şekilde ele alıyoruz.
ATR Belgesi Nedir?
ATR, Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) arasında imzalanan Gümrük Birliği Anlaşması kapsamında kullanılan bir dolaşım belgesidir. Türkiye veya AB ülkelerinde serbest dolaşımda bulunan sanayi ürünlerinin, gümrük vergisi ödenmeden karşılıklı olarak ithalat ve ihracatını sağlar. Bu belge yalnızca sanayi ürünleri ve işlenmiş tarım ürünleri için geçerlidir. Malların menşei önemli değildir; ürünün AB ya da Türkiye’de serbest dolaşımda olması yeterlidir. Ancak unutulmamalıdır ki ATR yalnızca Türkiye ile AB arasında geçerlidir, üçüncü ülkelerle yapılan ticarette kullanılamaz.
EUR.1 Belgesi Nedir?
EUR.1 ise Türkiye’nin Avrupa Birliği dışındaki ülkelerle yaptığı Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) kapsamında kullanılan bir menşe ispat belgesidir. Bu belgeyle ihracatçı, malların Türk menşeli olduğunu ispat ederek ithalatçı ülkeye gümrük vergisi muafiyeti veya indirim avantajı sağlar. AB dışındaki ülkelerle yapılan ticarette kullanılır (örneğin; İsviçre, Güney Kore, Fas gibi STA yapılan ülkeler). EUR.1 belgesi, yalnızca menşe kriterlerini sağlayan ürünler için geçerlidir. Yani ürünün Türk menşeli olması veya ilgili STA ülkesinde üretilmiş olması şarttır.
Benzerlikler
Her iki belge de ihracat ve ithalatta gümrük vergisi avantajı sağlar. Belgeler, ihracatçı ve ithalatçı firmaların maliyetlerini düşürerek rekabet gücünü artırır. Gümrük idareleri tarafından onaylanır ve genellikle yetkilendirilmiş gümrük müşavirleri tarafından düzenlenir. Hem ATR hem de EUR.1, dış ticarette işlem kolaylığı sunar.
Farklar
ATR belgesi ile EUR.1 arasındaki en önemli fark; kullanım amaçları ve geçerli oldukları ülkelerdir. ATR belgesi, Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki Gümrük Birliği kapsamında ve yalnızca sanayi ürünleri için geçerliyken; EUR.1 belgesi Türkiye’nin serbest ticaret anlaşması yaptığı ülkelerle olan ticarette kullanılır ve ürünün menşei esas alınır. ATR’de ürünün menşei önemli değilken, EUR.1’de ürünün gerçekten Türk menşeli ya da STA ülkesinde üretilmiş olması gerekir. Ayrıca ATR, ürünün gümrük vergisinden tamamen muaf olmasını sağlarken, EUR.1 indirimli ya da sıfır gümrük vergisi uygulanmasına olanak tanır.
Sonuç
ATR ve EUR.1 belgeleri, dış ticarette rekabet gücünü artırmak ve maliyetleri düşürmek açısından kritik öneme sahiptir. Ancak hangi ülkeye, hangi ürünle ihracat yapıldığını doğru analiz ederek doğru belgeyi kullanmak, sürecin verimli ilerlemesini sağlar. Yanlış belge kullanımı hem zaman kaybı hem de maliyet artışı demektir. Bu nedenle, ihracat yapmadan önce ürününüzün menşeini, hedef ülkeyi ve varsa STA’yı mutlaka kontrol edin.
